In ten minste één missie is de nieuwe productie van Saturday Night Fever (De Graaf & Cornelissen) in ieder geval geslaagd. Terwijl de meerderheid decennialang de titel zich herinnert als een ode aan de glorietijd van de disco, draait het hier juist om afscheid nemen van disco. En in het verlengde ervan je schepen achter je verbranden. De nieuwe versie met Buddy Vedder en Esmée Dekker als het centrale danskoppel schetst de discoscene al vanaf de opening als een oord dat je zo snel mogelijk moet ontvluchten. Daartoe maken bewerker Florus van Rooijen en regisseur Martin Michel wel gebruik van opmerkelijke middelen.
De absolute oorsprong van Saturday Night Fever is niet de beroemde film met John Travolta, maar een tijdschriftartikel uit 1976 door rockjournalist Nick Cohn. Een fictief verhaal weliswaar over ene Vincent, maar onder het label ‘feitelijk verslag’. Cohn claimde dat hij zijn korte verhaal gebaseerd had op zijn observaties in de New Yorkse discoscene. Na de uiterst succesvolle film startte in 1998 in Londen een musicalversie. Van waaruit een hele brij aan internationale versies verscheen, ook Nederlandse. Saillant detail: 20 jaar later gaf schrijver Nick Cohn toe dat hij gelogen had. Hij kon de persoon niet meer terugvinden die hij één keer in de deuropening van de club had gezien en waarop hij zijn verhaal wilde baseren en besloot het hele verhaal maar te verzinnen. Tot zover het documentaire gehalte van Saturday Night Fever.
De film kwam een jaar later en leverde hoofdrolspeler John Travolta een Oscarnominatie op. De film was een typisch Hollywoodproduct uit de jaren 70. Het was gedaan met glitter en glamour, realisme was het devies, naturel. Kenmerkend voor die tijd waren de scènes aan de eettafel, waar het gesprek verre van ordentelijk verloopt, vol gevloek en interrupties. Maar wel een onthullende kijk op het katholieke Italiaans-Amerikaanse milieu.
Wat is de nieuwe visie van De Graaf & Cornelissen? We kunnen dat naturel wel grotendeels vergeten. Het gevloek en de vrouwonvriendelijkheid zijn gebleven, maar juist die gezinsscènes zijn nu omgevormd tot vreemde, abstracte sets. Een verduisterd podium, een enkele spot recht naar beneden gericht op de sprekers die verspreid als Griekse zuilen staan opgesteld. Gevolg is dat alles wat de personages elkaar te zeggen hebben, wel heel zwaar en groot wordt. Geen mensen van vlees en bloed aan het woord, maar orakels. Terwijl toch alleen wordt gepraat over alledaagse dingen als een salarisverhoging. De vondst werkt ongemakkelijk, werkt niet.
De momenten met het gezin zijn tot daaraan toe, een beetje raar. Maar echt bont wordt het met de uitvergroting van de deejay van de disco (Barry Beijer), waar alle jongeren zich op die ene zaterdagavond in de week volledig laten gaan. De deejay van nu, al die jaren hiervoor een zonderling typetje met alleen op zaterdagavond bestaansrecht, manifesteert zich onmiddellijk vanaf het begin. Hoog in de lucht, als vanaf een kerkelijke kansel, steekt hij een bulderende donderpreek af. Met zware bewoordingen brengt hij het publiek ervan op de hoogte hoe slecht het gesteld is met de jeugd en New York: de American Dream is verworden tot de American Nightmare. Over de nieuwe musical hangt voortdurend een loodzwaar deken van doem, vooral de moederfiguur (Mariska van Kolck) zien wij met voortdurend sip gezicht sjokkend zich een weg door de hele voorstelling banen. De film liet ons tenminste nog samen met de hoofdrolspeler (Buddy Vedder) geleidelijk door schade en schande steeds teleurgestelder raken in de disco, New York en het leven. De musicalversie ontneemt ons de gelegenheid om dit zelf te ontdekken, maar duwt in de eerste minuut de taart al in ons gezicht.
De deejay ontpopt zich zelfs als iemand die veel meer is dan een ondersteunend karakter. Hij is verteller, ineens het geweten van de hoofdpersoon, hij waarschuwt hem, maar vervolgens liegt hij hem voor. In een heel slecht moment stopt hij iemand zelfs drugs toe. Al die wisselingen maken het publiek alleen maar in de war: is de deejay nu een mens of een geest? En verontrustender nog: weet het script zelf wel wat de deejay is? Wat de deejay wel is, is een irritante stoorzender. Vooral in de tweede akte lijkt hij elke scène te moeten afsluiten met een nieuwe raadselachtige opkomst en dito uitspraak.
Maar de volhouders in het publiek zullen triomferen. Zij die de voorstelling van song naar song beleven, hebben een geweldige, bij vlagen nostalgische avond. De songs zijn dezelfde als uit de film: More than a woman, Stayin’ Alive en Night Fever klinken in hun nieuwe versies prima. Gina Bentvelsen (Annette) levert een prachtig If I can’t have you en Michael Muyderman (Bobby C) steelt de show met Tragedy. Muyderman acteert zijn rol van de geplaagde goede vriend overigens minstens zo geweldig. Zolang hij niet getreiterd wordt door de deejay dan.
De dans, toch het klapstuk van de show, oogt lekker fris en energiek. De fijne acteurs lijken ook werkelijk te genieten van de pasjes die choreografe Chiara Re heeft verzonnen. Een knap staaltje: Re vermijdt de stereotiepe en iconische dance moves van John Travolta en toch voelen en ogen ze als Saturday Night Fever.
En dan is er Buddy Vedder, die de hoofdrol van Tony Manero speelt, de koning van de dansvloer. Met het groeien van zijn televisiecarrière leek Vedder zijn interesse in musical te zijn verloren, ook al ontkende hij dit keer op keer interviews. Hij heeft woord gehouden. Met Saturday Night Fever is hij helemaal terug. Hij danst soepel, acteert oprecht en charmeert als de neten. In een rol die bijna 50 jaar geleden, ruim voor zijn geboorte, al voor hem geschreven lijkt te zijn.
Foto’s: Roy Beusker
