Het stuk werd voor het eerst in 1992 uitgevoerd in Dublin, Londen en New York. Gezien de ontwikkelingen in Irak leek het de producenten dat de tijd rijp was voor een revival en gezien de positieve reacties van critici en publiek lijken ze gelijk te hebben.
Het plot klinkt als het begin van een slechte grap: een Amerikaan, Ier en Engelsman zitten vastgeketend aan de muur in een cel in Libanon… , maar zo begint het stuk echt. Deze mannen zijn gegijzeld en het stuk gaat over hoe een mens zich red onder zo een extreme situatie.
De verbeelding van de mens is volgens McGuinness de redding van de personages. Dit weerhoud hen door te draaien of hun menselijkheid te verliezen. Wat bewonderingswaardig is aan McGuinness zijn dialogen is dat elk personage zijn eigen taal en karaktertrekken heeft. De acteurs maken het werk helemaal af en creeeren mensen van vlees en bloed voor je ogen.
Vriendschappen voor het leven worden gesloten, maar ook momenten van irritatie, aggressie en gekte worden neergezet.
De personages slepen elkaar door dieptepunten heen door te bewegen (voor zover mogelijk), te zingen, verhalen te vertellen, mondeling brieven naar geliefden te schrijven, films te verzinnen, dronken te worden zonder alcohol en het lezen van de Bijbel en de Koran. Al deze momenten zijn ontroerende en hilarische theatrale juweeltjes.
De Libanese ontvoerders blijven gedurende de voorstelling off stage. Toch worden ze niet geheel als monsters afgeschilderd. Als de Amerikaan, Adam, uiteindelijk geliquideerd is wordt verteld dat zijn moordenaar tranen in zijn ogen had.
Wat mij vooral raakte was de kracht van de verbeelding van de mens. Jonny Lee Miller als Adam, Aidan Gillen als de Ierse Edward en David Threlfall als de Engelse Michael weten dit goed over de voetlichten te brengen. De scenes dat Gillen en Threlfall de Winbledon vrouwen finale tussen de Engelse Virginia Wade en de Nederlandse Betty Stove naspelen en dat ze doen alsof ze in de vliegende auto Chitty Chitty Bang Bang zitten en uit Libanon wegvliegen zijn schitterende voorbeelden van hoe theater je in je ziel kan raken zoals geen ander medium dat kan.
Miller als de Amerikaan is de stille kracht van het drietal. Hij houd de boel bij elkaar. Ook weet deze Britse acteur, bekend uit de film Trainspotting, overtuigend een Amerikaans accent neer te zetten. Iets wat meestal niet lukt in de West End als Britten Amerikanen spelen.
Jonny Lee Miller als Adam
Gillen vergaarde wereldwijde roem als Stuart, een personage dat constant zijn lul achterna loopt, in de baanbrekende Engelse serie Queer as Folk over de gay scene in Manchester. Onlangs stal hij de show van Patrick Stewart en Kyle Maclachlan op Broadway in Harold Pinter’s The Caretaker, waarvoor hij voor een Tony Award werd genomineerd. Ook in de rol van de Ier is hij schitterend en zijn mooie stem weet hij te bespelen als een Stradivarius.
Aidan Gillen als Edward
De meest indrukwekkende acteerprestatie van de avond behoort echter aan Threlfall toe. Hij creert een portret van een in eerste instantie sullige academicus, die gedurende de avond steeds sterker wordt en uiteindelijk de sterkste van de drie blijkt te zijn. Het is zijn personage die aan het eind van het stuk zijn ketting herhaaldelijk tegen de betonnen grond slaat als een teken van opstand tegenover zijn ontvoerders.
David Threlfall als Michael
In de ijzersterke productie van regisseur Dominic Dromgoole liggen horror en humor dicht bij elkaar. Huilen gaat vaak over in lachen, omdat de personages hun ontvoerders willen laten zien dat ze zich niet gewonnen geven. Dat ze niet gebroken zijn. Het enige minpunt van de regie was dat na elk bedrijf het doek omlaag ging, terwijl we Ella Fitzgerald melancholisch het nummer ‘Someone to Watch over Me’ van Gershwin horen zingen. Dit (het doek) had totaal geen functie en haalde je uit de gecreeerde spanning. Het was veel sterker geweest als het stuk even naar een blackout ging, waarna het weer organisch kon continueren.
Tijdens de voorstelling zaten de regisseur en schrijver naast ons in de zaal en ze waren duidelijk tevreden over hun werk. Niet onterecht, want Someone is een prachtige theatervoorstelling. Ik vond het stuk zo sterk dat ik het achteraf ook heb gekocht in de boekhandel van het National Theatre.