Toch is het een ontzettend fascinerende voorstelling, niet in de laatste plaats vanwege een meesterlijke vertolking van Dame Eileen Atkins. De indringende regie en een subliem ensemble houden het beste pleidooi voor het tijdloze werk van Pinter dat ik ooit heb gezien.
Party stamt uit 1958 (het werd in 1962 voor het eerst uitgevoerd in Amsterdam ) en is een van de meest revolutionaire Britse stukken ooit. Zowel critici en publiek waren in 1958 echter niet voorbereid op Pinter zijn cryptische en gewelddadige stijl. Er zijn geen duidelijk definieerbare personages/narratief en geweld barst schijnbaar uit het niets los. Ook doet het er niet zo toe wat de personages zeggen, maar draait het meer om onuitgesproken, mysterieuze zaken tussen de regels door. Het publiek moet dus heel wat zelf invullen en actief participeren. Party was ver voor zijn tijd en flopte dan ook. Sinds 1958 is het stuk echter door critici en publiek omarmd en wordt nu beschouwd als een actuele klassieker.
In essentie draait Party om een mislukte pianist, Stanley (Paul Ritter), die als kluizenaar bij Meg (Atkins) en Petey (Geoffrey Hutchings) inwoont. Hij lijkt voor iets of iemand op de vlucht te zijn. Op de dag dat Meg zegt dat het zijn verjaardag is (iets wat hij ontkent) verschijnen twee duistere figuren, Goldberg (Henry Goodman) en McCann (Finbar Lynch), die zich als huurders voordoen. Al gauw blijkt dat hun aanwezigheid met Stanley te maken heeft. Voor wie of welke organisatie ze opereren blijft een vraagteken, maar ze terroriseren Stanley voor redenen die vaag blijven en nemen hem aan het eind van het stuk onder dwang mee. Tegenstand komt uit onverwachte hoek, maar deze weet de opererende macht niet tegen te houden. Wat dit allemaal moet beteken? Ik heb geen flauw idee.
Je kan eindeloos filosoferen over wat het bovenstaande allemaal kan betekenen. Is het een metafoor voor de onderdrukking van een individu, die zich tegen de gevestigde orde keert? Een aanklacht tegen kleinburgelijkheid? Of speelt het allemaal in Stanley zijn hoofd af en gaat het om de slechte dingen die we in het verleden hebben gedaan en die zich uiteindelijk komen wreken? Al deze interpretaties zijn waarschijnlijk legitiem. Als kijker ben jij Miss Marple of Hercule Poirot en mag je zelf de puzzelstukjes verzamelen en in elkaar zetten.
Elk lid van de cast past perfect in zijn toegewezen rol. Ritter speelt Stanley als een hoopje ellende, maar hij weet ook zijn geweldaddige uitbarstingen overtuigend eng over te brengen. Lynch (Tony nominatie: Not About Nightingales) is beangstigend en hilarisch tegelijk als een van de krachtpatsers, de Ierse McCann. Aleen al de manier waarop hij de krant in stukjes scheurt is een genot. De andere krachtpatser wordt op virtuoze manier door Goodman, die Olivier Awards voor Asssasins en the Merchant of Venice won, vertolkt. Onder de charmante glans laat hij echter doorschemeren dat hij een meedogenloze moordenaar kan zijn.
Het is echter Atkins (in bezit van 3 Olivier Awards), die de kroon is op deze productie. Haar komische en dramatische talenten zijn briljant voor een rol en stuk die beide kwaliteiten vereisen. Ze speelt een niet al te slimme vrouw op leeftijd, die zichzelf nog steeds als een jonge vrouw ziet. Ze praat constant onzinningheid, omdat ze (zoals veel personages in Pinter) bang is voor stilte.
Haar meest briljante momenten vinden in het tweede bedrijf plaats, tijdens het verjaardagsfeestje. Alleen al haar opkomst in de glitterjurk die haar vader ooit voor haar had gekocht zorgt voor een lachsalvo in de zaal. Ik heb ook nog nooit iemand zo overtuigend dronken zien spelen als Atkins in deze scene, die ook een briljant stukje simultane staging is waarin van alles tegelijkertijd gebeurt.
Regisseur Lindsay Posner heeft een sterke productie afgeleverd, waarin hij zijn acteurs laat leiden door de compacte Pinter tekst.
Achteraf heb ik nog even kunnen napraten met Goodman en Atkins. Deze waren erg benieuwd wat ik van de voorstelling vond. Ik antwoorde eerlijk dat ik geen idee had waar het precies over ging, maar dat ik het een fascinerende voorstelling vond. Tot mijn verbazing zeiden ze lachend dat ze zelf ook geen flauw idee hadden waar Party precies over gaat. Fascinerend.