In 1996 volgde ik de cursus “British Drama” aan de Universiteit Utrecht. Voor die cursus gingen we ook een week lang naar de Royal Shakespeare Company (RSC) in Stratford, waar we o.a. al hun voorstellingen zagen die op dat moment rouleerde in hun 3 verschillende theaters. Daar maakte ik kennis met o.a. “The Taming of the Shrew”, “Julius Caesar”, “Romeo and Juliet” en het was liefde op het eerste gezicht. Het Engelse theater is sindsdien een grote passie geworden en dit jaar heb ik meer dan ooit te voren van het theater in Londen meegemaakt. Wat hier volgt is dus een zeer gedetailleerd jaarverslag voor de echte liefhebbers en connaisseurs.
Nobelprijs voor Pinter
In 2005 werd Harold Pinter de eerste Engelse toneelschrijver die de Nobelprijs voor literatuur in ontvangst mocht nemen. De politiek ge�ngageerde Pinter greep de gelegenheid aan om het Amerikaanse beleid flink te bekritiseren. Hij schreef revolutionaire stukken als: “The Dumb Waiter”, “The Caretaker”, “The Homecoming”, “Old Times”, “No Man’s Land”, “Betrayal” en “Mountain Language”. “The Birthday Party”, een van Pinter zijn eerste baanbrekende stukken, was in 2005 weer in de West End te zien. Ditmaal waren de recensies echter stukken beter dan in 1958. Regie was in handen van Lindsay Posner en meervoudig Olivier-winnaars Dame Eileen Atkins en Henry Goodman leidde een solide ensemble.
Het geweten van Amerika sterft
In 2005 overleed Arthur Miller, een van de grootste Amerikaanse toneelschrijvers. Tot zijn indrukwekkende oeuvre behoren “The Man Who Had All the Luck”, “All My Sons”, “The Crucible”, “A View from the Bridge”, “The Price”, “The American Clock”, “The Ride Down Mt. Morgan”. Miller was getrouwd met Marilyn Monroe. Hij schreef voor haar het filmscenario “The Misfits” en baseerde 2 van zijn stukken op hun relatie: “After the Fall” en zijn laatste “Finishing the Picture”.
Miller werd, net als Stephen Sondheim, veel meer gewaardeerd in Engeland dan in zijn eigen land. In 2005 was zijn bekendste werk: “Death of a Salesman”, weer een groot succes op Shaftesbury Avenue. Deze schitterende revival van regisseur Robert Falls (Aida) was gebaseerd op zijn gelauwerde Chicago- en Broadway-productie. Brian Dennehy, die al een Tony won voor de rol van Willy Loman, schitterde in de hoofdrol en ook (de met Olivier Awards overladen) Clare Higgins stond haar mannetje als zijn eeuwig lijdende vrouw.
Een stap voorwaarts
“Elmina’s Kitchen” van acteur/schrijver Kwame Kwei-Armah (bekend van “Casualty”) schreef in 2005 theatergeschiedenis door het eerste West End toneelstuk van een zwarte Britse schrijver te worden. Kwei-Armah speelde zelf de rol van de vader, een zelfstandig ondernemer, die zijn zoon ervan probeert te weerhouden om het slechte pad op te gaan. Het stuk schetste een authentiek portret van 3 generaties Britse migranten.
Wissel van de wacht
Het Globe Theatre is een authentieke replica van het gelijknamige theater uit Shakespeare zijn tijd. Er wordt dus in de buitenlucht gespeeld en slechts gebruik gemaakt van natuurlijk licht. Mark Rylance was de artistiek leider voor de eerste succesvolle 10 jaar. In 2005 droeg hij zijn taak over aan Dominic Dromgoole. Deze had in 2005 ook “Someone Who’ll Watch Over Me” van Frank McGuinness in het West End lopen. Dit was een intens emotionele productie en ging over 3 gegijzelde westerlingen in het Middenoosten. In de indrukwekkende cast zaten Aidan Gillen (“Queer as Folk”), Jonny Lee Miller (“Trainspotting”) en David Threlfall (“Shameless”).
Afscheid van de clowns
Na 10 jaar verlaat de Reduced Shakespeare Company het West End. Zij werden in het Criterion Theatre vervangen door een amusante revival van “Otherwise Engaged”, waarin schrijver Simon Gray de psyche van de Britse man tracht bloot te leggen. De cast werd geleidt door Richard E. Grant (Gosford Park) en Anthony Head (Buffy the Vampire Slayer).
Homecoming van Mike Leigh
Een van de theatrale hoogtepunten van het jaar was dat schrijver/regisseur Mike Leigh na 12 jaar weer een toneelstuk ging maken voor het National Theatre. Hij was de afgelopen jaren werkzaam geweest in film. “Vera Drake”, “Secrets & Lies” en “Topsy-Turvey”, waren grote kritische filmsuccessen geweest en beladen onder prijzen. Voordat nog iemand een titel wist of waar het stuk over zou gaan was de voorstelling al geheel uitverkocht.
het stuk bleek Two Thousand Years” te heten en speelde zich af in een Joods-Engels gezin. Het stuk kon niet aan alle hoge verwachtingen voldoen, maar het werd een hilarische theatrale avond met enige diepgang. Een stuk zonder sterk plot, maar gevuld met heerlijke personages en situaties. Een soort van sit-com, maar een waarin niet alles makkelijk opgelost wordt en er flink over hedendaagse politiek, generatieconflicten en religie wordt gedebatteerd.
Film- en TVsterren in de West End
De West End trekt traditioneel veel internationale Film- en TVsterren aan en in 2005 leek dit meer dan ooit het geval te zijn. Voor het overgrote deel bewezen onderstaande namen dat ze de meest pure vorm van hun vak onder de knie hadden.
Patrick Stewart (Star Trek) schitterde in 2 stukken. Eerst als een tweederangs acteur in A Life in Theatre van David Mamet, met innemend tegenspel van Joshua Jackson (Dawson’s Creek). En aan het eind van het jaar wist Stewart in zijn eentje volle zalen te trekken met zijn solovoorstelling van A Christmas Carol. Op fenomenale wijze wist hij gestalte te geven aan alle personages in het verhaal van Dickens.
Woody Harrelson (Cheers) zette op dynamische wijze een gevallen priester neer, met een zwak voor tienermeisjes en drank, in “The Night of the Iguana”. Dit is het laatste grote stuk van schrijver Tennessee Williams. Zijn tegenspelers waren een hartverscheurende Jenny Seagrove en Clare Higgins, die na “Salesman” nogmaals een indrukwekkende rol neerzette in het Lyric Theatre.
Rob Lowe (“The West Wing”) wist met veel flair de rol van militair-advocaat in te vullen in “A Few Good Men” van schrijver Aaron Sorkin. Zijn tegenspelers waren o.a. Suranne Jones (“Coronation Street”) en John Barrowman (“Anything Goes”).
Kim Cattrall (“Sex and the City”) was erg ontroerend als een intelligente kasplant, die vecht voor het recht om haar leven te beëindigen in “Whose Life Is It Anyway”. De hele voorstelling speelde ze vanuit een ziekenhuisbed.
Kristin Scott Thomas (“The English Patient”) was de grootste reden om “As You Desire Me” van Luigi Pirandello te zien. Onder regie van Jonathan Kent wist ze het publiek van begin tot eind te intrigeren. Zoals in zo veel stukken van Pirandello worden waarheid en leugens in dit stuk onder de loep genomen. In de top cast zat ook Bob Hoskins (“Who Framed Roger Rabbit”) als brute zakenman.
Joseph Fiennes (“Shakespeare in Love”) maakte grote indruk in “Epitaph for George Dillon”. Hierin gaf hij gestalte aan een verbitterde toneelschrijver/ acteur, die een grote minachting heeft voor de volkse mensen die hem onderhouden. Ook Francesca Annis en Anne Reid (“The Mother”) leverde subliem spel in een stuk geschreven door John Osborne, voordat hij het Britse toneel een totaal nieuwe wending gaf met “Look Back in Anger”. Regie was van Peter Gill.
Verder was Val Kilmer (“The Doors”) te zien in een niet al te opwindende theaterbewerking van �The Postman Always Rings Twice�, de film noir klassieker. En probeerde het personage van David Schwimmer (“Friends”) in “Some Girls” (regie: David Grindley) zijn bindingsangst te analyseren door al zijn exen met een bezoek te verrassen. Onder zijn getalenteerde tegenspelers bevonden zich Saffron Burrows (“Troy”) en Lesley Manville. De schrijver was Neil LaBute, een Amerikaanse schrijver wiens werk constant wordt geproduceerd in Londen. In 2005 had hij zelfs 2 stukken tegelijk lopen. De tweede, “This Is How It Goes” (regie: Moises Kauffman) in het Donmar Warehouse, was wat mij betreft het superieure stuk. Het ging o.a. over interraciale relaties en vooroordelen in Amerika. De vorm was die van een Hitchock-thriller. LaBute maakt slim gebruik van een zeer onbetrouwbare verteller gespeeld door Ben Chaplin (“The Truth About Cats & Dogs”). Chaplin wist op geniale wijze de donkere kant van zijn, in eerste instantie, charmeur te laten zien. Hij kreeg krachtig tegenspel van de schitterende zwarte acteur Idris Elba.