Jarenlang was het een traditie. Het RO Theater (later hernoemd tot Theater Rotterdam) kwam met een komische familievoorstelling op basis van een bekend verhaal, voorzien van simpele decors, met een gender-neutrale rolverdeling, vol satire, gebruik makend van bestaande popsongs. Een theatervorm die geïnspireerd leek op de Engelse pantomime, (wat dus weer niets te maken heeft met de Nederlandse interpretatie van dat woord). De registratie van Snorro wordt nog regelmatig op televisie uitgezonden, en van de bekendste titel, Lang en Gelukkig werd zelfs een filmversie gemaakt. Dit is ook meteen de enige titel uit de RO catalogus, die we nog met enige regelmaat voorbij zien komen bij amateurverenigingen. Musicalgroep Utrecht brengt nu een totaal andere titel op de planken. Dit weekend is in ZIMIHC Theater Stefanus “Hamlet, de familievøørstelling” te zien. Deze voorstelling maakt gebruik van het songbook van Queen en is meteen ook een leukere musical dan die officiële Queen musical vol zelfbevlekking, die we binnenkort weer in Nederland mogen aanschouwen. De klassieke songs van de bekende band krijgen in Hamlet een andere tekst, en veelal net een andere lading. Van “Love of my Life” tot “I want to break free”, Van “Who wants to live forever” tot “Another one bites the dust”.
Dat de titel van de voorstelling alleen al een merkwaardige tegenstrijdigheid heeft, zegt al genoeg over de inhoud. De Hamlet uit de titel is namelijk inderdaad de prins uit Shakespears gelijknamige koningsdrama. Een toneelstuk, waarin velen het loodje leggen, is niet erg voordehand liggend als 8+ voorstelling. Toch is er een mooie vorm gevonden, namelijk door het te presenteren als een show, gepresenteerd Pierlala, de dood. Zij kondigt al aan, dat er doden gaan vallen, en deze regie, in combinatie met de groteske uitvoering van menig sterfscène, houdt de voorstelling licht van toon. Daarnaast begint de voorstelling met een auditie voor de hoofdrol, waarin een groot deel van de cast met de eigen voornaam – wederom flink over the top – kwaliteiten laten zien die niet meteen passen de iconische rol of die niet helemaal op zijn plek zijn. Expressieve dans of chearleading. Een Romeo en Julia voordracht of het bezorgen van pizza’s. Om Hamlet vervolgens uit het publiek te plukken. Op zijn beurt verwijst Hamlet daar in het stuk ook weer naar.
De lichtvoetigheid wordt versterkt door opzichtige dubbelrollen en een opeenstapeling van anachronismen. Hamlet heeft bijvoorbeeld 30 dagen nodig om per boot naar Amerika te varen, krijgt een walkman mee, maar zweert ook bij moderne communicatiemiddelen. Grappige verwijzingen naar de actualiteit zijn een belangrijk onderdeel. Het bronmateriaal stamt uit 2018 en er is sinds die tijd veel veranderd. De toevoegingen en wijzigingen om het actueel te houden zijn ijzersterk, met een keiharde opmerking bij een geschenk uit Amerika als persoonlijke favoriet. De klassiekere zinnen uit Hamlet komen – in vertaling - natuurlijk ook voorbij, al wordt er ook uit andere ‘klassiekers’ geleend.
Hamlet, 15 jaar, is troonopvolger. De Deense prins vult zijn dagen vooral met surfen, en is verliefd op ‘burgermeisje’ Ophelia. Zij is de dochter van Polonius, die een belangrijke adviserende rol aan het hof heeft. Tijdens Hamlets verblijf in Amerika, sterft zijn vader. Als hij terug is in Denemarken, blijkt zijn moeder in de tussentijd ook nog eens getrouwd met zijn oom Claudius, die, omdat Hamlet nog te jong is, ook nog eens de nieuwe koning is. Als Hamlet een blowtje rookt, krijgt hij bezoek van de geest van zijn vader, die beweert dat hij vermoord is door Claudius en vraagt om wraak. Het is het begin van een verwarrende periode, waarin Hamlet niet meer weet wie hij wat kan vertellen zonder voor gek versleten te worden, in vertwijfeling is of hij zijn oom daadwerkelijk zal doden en waarin hij op zoek gaat naar bewijs. Claudius ondertussen wordt steeds wantrouwiger richting Hamlet, en manipuleert Hamlets vriendenkring om voor hen te spioneren. Dan volgt Hamlets meesterplan: een groep acteurs een bewerkt toneelverhaal te laten spelen, waarin een kopie van zijn vaders kennelijke moord zit en te kijken hoe Claudius daarop reageert.
Hoewel er deze avond niemand in de zaal zat die in de buurt kwam van de ondergrens qua leeftijd is dit wel een echte familievoorstelling. De nodige scheten-grappen komen voorbij, en het publiek wordt gevraagd om mee te doen. Iets waar het publiek deze avond ook geen enkele moeite mee had. Alle oudere generaties worden aangesproken. Van hedendaags taalgebruik, tot de Rad van Fortuin-leader en het (voor de wat ouderen) iconische Candlelight-muziekje. Het eerder genoemde toneelstuk wordt afgesloten met een toepasselijke tekst op Bohemian Rhapsody. In de uitvoering ervan zitten dan weer knipogen naar de clip van de Top2000 klassieker. Opzichtige knulligheid in de visualisatie van bijvoorbeeld de geest, overdreven theatraal gedraag bij het verlaten van een scène, en dat in combinatie van ernstige spelscènes en zangduetten. Het is generatieloos en werkt als een tierelier. De enscenering is overzichtelijk, al is één keuze wel jammer voor een groot gedeelte van het publiek. Tijdens de uitvoering van het toneelstuk in het toneelstuk zitten de toeschouwers vandit toneelstuk, zoals Hamlet en Claudius, op de eerste rij van de tribune. Daar spelen ze hun rol natuurlijk door. Leuk om te zien vanaf de rij erachter, maar de rest van het publiek moet het alleen met het geluid doen, en missen dus de bijbehorende gebaren en beleving in de lijven. Je zou als publiek graag - met Hamlet - zien of Claudius zich daadwerkelijk steeds ongemakkelijker gaat voelen bij het zien van het stuk.
De vlakke vloer-zaal heeft een groot speelvlak, waarin een aantal vaste decors staan. De troon/eetzaal en een kerkhof zijn degelijke decors. Het strand (niet meer dan twee blauwe doeken die als dat nodig is als zee dienst doen, dan bewogen door castleden met een zeedier op hun hoofd) en de kamer van Hamlet (een berenkleed met hoofd, die doet denken aan Dinner for One, al is het daar een tijger) zijn een stuk abstracter.
De voorstelling heeft een dubbele cast, waarbij dus het oorspronkelijke concept van dubbelrollen in stand wordt gehouden. Wat vooral opvalt bij de cast die deze avond speelt is het enorme spelplezier. Ze amuseren zich kostelijk met het materiaal en trekken zo het publiek het verhaal in, in al zijn meligheid en absurditeit. Dat regelmatig de vierde wand wordt doorbroken, helpt hierbij flink. Hoewel niet alle rolletjes helemaal goed uit de verf komen, worden de hoofdkarakters goed gespeeld. Job van Eijk overtuigt zeer als de jongen die uit het publiek is getrokken om de hoofdrol te spelen. Met name de terloopse opmerkingen, waarvan je je soms echt afvraagt of ze gescript of spontaan zijn, zijn zeer effectief. Simone de Jager straalt het duivelse plezier uit als Pierlala, de vrouw die in dit stuk de touwtjes in handen heeft. Ze is, samen met Maaike Meerlo als Geertrude, Hamlet’s moeder, ook in de zang het meest overtuigend: sterk en zuiver. Zij is de moeder met het (in het begin toch) rotsvaste vertrouwen in haar zoon, met de statigheid van koningin Wilhelmina. Erik Keller kan lekker uitpakken als de theatrale onsympathieke Claudius. Alexander Otgaar weet vooral te vertederen als de breedsprakige ‘man van weinig woorden’, Polonius, die regelmatig behoorlijk de sigaar is, en uiteindelijk flink.
Een euvel waar veel RO stukken aan lijden is de lange duur in een tijd dat met name jeugdvoorstellingen eenakters van ruim een uur zijn. Hoewel Hamlet zeker niet gaat vervelen, was de voorstelling met aangekondigde aanvangstijd van 19.00 uur pas afgelopen rond 22.30. De jonge doelgroep ontbrak deze eerste avond, maar ik kan me voorstellen dat het zeker voor hen te lang is. Jammer is dat de stoelen in de zaal harde houten zittingen en rugleuningen hebben. Wie slim is neemt een kussentje mee, of 2.
Zoals vrijwel altijd bij amateurvoorstellingen geldt: je moet er snel bij zijn. Aanstaande zondag is alweer de laatste voorstelling. Daarna is er niet langer meer iets goed verrot in de staat van Denemarken.
