Een toegift moeten we letterlijk nemen. Toegegeven, met zijn 25-koppige orkest en een ensemble van heb-ik-jou-daar is deze arenaversie van Les Misérables groot, groter, grootst. Daar komt ook nog bij dat normaliter de geluidskwaliteit in enorme locaties als de Johan Cruyff Arena matig tot zeer matig is. Het geluid in de Ziggo Dome daarentegen is glashelder. Oké, de technicus heeft de volumeknop vol opengedraaid, maar alle lagen komen luid en duidelijk over. Teksten, alle in het oorspronkelijke Engels, zijn – op die van de samenzang na – goed te verstaan.
Maar dan: deze Misérables wordt concertant uitgevoerd. Dat wil zeggen dat de voorstelling om de songs draait. De vocalisten staan dan ook achter microfoons op standaard. Ze staan naast elkaar, zodat gezongen dialogen meer voorgedragen worden dan gespeeld. Dat levert vreemde taferelen wanneer de grote confrontatie – wie herinnert zich de indrukwekkende scène tussen Milan van Waardenburg, Freek Bartels en een gevangenisketting niet? – tussen Jean Valjean en Javert concertant wordt gebracht. We horen krachtige stemmen, we zien statische gestalten. Jammer dat Nederland nooit een echte confrontatie tussen Milan en Bradley Jaden hebben mogen meemaken. Nog vreemder wordt alles als midden in het nummer vocalisten weglopen van hun microfoonstandaard en vrolijk doorzingen terwijl we hen nog steeds kunnen verstaan. Waarom die standaards dan?
Het komt allemaal doordat de regie het besluit heeft genomen geen genoegen te nemen met volledig concertant. Er moet een beetje geacteerd worden. En zo wordt het resultaat een merkwaardige hybride mix die niet echt raad weet met het regiebesluit. We moeten bijvoorbeeld ongemakkelijk gniffelen als we de ongelukkige dames in het stuk staand zien sterven. Alleen het hoofd van de pechvogel zien we naar de vloer buigen terwijl de ogen braaf sluiten. De befaamde, maar noodlottige schietpartij op de barricade van Parijs verwordt tot een onbeholpen overkomend schouwspel van lichten-uit-lichten-aan. Star Wars op het toneel. Of erger nog, de slotscène van Carrie the musical kreeg hiermee een verrassende revival en we weten allemaal welk lot deze beruchte musical vijf voorstellingen na de première al beschoren was.
Maar dan, de vocale prestaties. Samenzang is, zoals gezegd, indrukwekkend. Die rolt genadeloos over de verblufte menigte heen, tot aan de laatste rij van de hal. De vocalisten doen er niet minder om, op een paar uitzonderingen na. De actrice die Éponine speelt, heeft een goede stem, maar doet denken aan Deniece Williams. Die stem is perfect voor Let’s hear it for the boy uit Footloose, maar voor On my own doet die de wenkbrauwen fronsen.
En Milan van Waardenburg. De Nederlander te midden van de internationale cast. Gewoonlijk zouden we zeggen van zo’n situatie: Nederland spreekt een woordje mee, Milan doet niet onder voor de rest. Integendeel, Van Waardenburg regeert over deze Misérables. Met overmacht. Niet alleen zang, zelfs met zijn opkomsten en afgangen dwingt hij onze stilte en respect af. We weten niet wat de acteur in het hiaat tussen de Nederlandse Misérables en deze productie heeft uitgevoerd – en we dachten dat Milan de toppen van zijn kunnen al had bereikt -, maar zijn zang is nóg beter geworden. De noten waren al volmaakt, maar deze keer horen wij ongekende souplesse. De man zingt niet alleen mooi, indrukwekkend, ontroerend, zijn stem gidst ons als een zorgzame reisleider langs de rijkgeschakeerde route die zijn emoties afleggen. Milan van Waardenburg is de reden om deze arenaversie te gaan zien.
