Eigenlijk was het helemaal niet de bedoeling het publiek een film voor te schotelen, waar de burn-out van Douwes (2017) zo’n prominente rol in speelt. Het avontuur van Douwes en filmmaakster Emma Westermann zou een vrolijke roadtrip worden, een verslag van Douwes’ (musical) leven, al reizend door Europa. Het liep anders, al zitten er zeker vrolijke momenten in de docu…
De eerste beelden van de docu komen hard binnen. We zien een zichtbaar oververmoeide Douwes, zittend in een fauteuil. Pratend tegen de camera, dan weer stil. Vertwijfeld, emotioneel, opgebrand. Wat moet je, als je duidelijk niet in de beste fase van je leven zit, het echt niet meer gaat? Dat je niet meer in staat bent je vak uit te oefenen, hoe verknocht je daar ook aan bent; Dat er nota bene ook nog een film over je wordt gemaakt. Moet je dan mooi weer spelen — voor zover natuurlijk nog mogelijk in de staat waarin je verkeert - of het ‘gewoon’ in beeld laten brengen als onderdeel van het echte, ware leven. Douwes heeft voor het laatste gekozen, zich daarbij zeer open en kwetsbaar opstellend.
De docu biedt de kijker daarmee een eerlijke blik in het leven van Douwes, waarbij filmmateriaal uit verschillende fasen in haar carrière en privéleven voorbij komt. Een leven dat al zo’n 30 jaar gekenmerkt wordt door een zeer volle agenda, die vooral bestaat uit werk, heel veel werk. Veel beelden van Douwes’ rijke carrière passeren de revue. We zien een nog jonge Douwes als Grizabella (Cats) bij Sonja Barend, uiteraard haar grote doorbraak in Elisabeth (“Dat is gewoon DE rol, die zit in mijn hoofd, mijn hart, mijn bloed”) en ook recente Duitse producties van Sunset Boulevard en Next to Normal komen aan bod. Douwes staat op enig moment in drie producties tegelijk waarbij ze heen en weer reist tussen Oostenrijk, Duitsland en Nederland. Op bed liggen twee koffers, die simultaan ingepakt worden: bizar. Daarnaast begint de zorg voor haar bejaarde ouders steeds intensiever te worden. En dan is er nog de hond, Douwes’ trouwe viervoeter die aandacht behoeft. De agenda is duidelijk te vol, over een te lange tijd en dat begint zijn tol te eisen. We horen diverse gesprekken, waarin Douwes nadrukkelijk aangeeft op zoek te zijn naar openingen in haar agenda, naar meer tijd voor zichzelf. Maar de koers naar meer balans wordt net te laat ingezet. Ergens in 2017 gaat het niet meer en moet Douwes noodgedwongen een kleine twee maanden haar activiteiten staken. Haar sterke arbeidsethos (“ik kom uit een familie van hard werken…. En daar sta ik nog steeds achter”), perfectionistische aard en - ondanks haar sterrenstatus en roem — de aanwezigheid van een regelmatig terugkerend natuurlijk gevoel van onzekerheid en angst er niet meer toe te doen lijken een verklaring te zijn voor de permanent grote prestatiedrang, het altijd maar - van zichzelf - door moeten gaan met als uiteindelijke gevolg het tijdelijk spreekwoordelijke doven van het kaarsje.
Als kijker vraag je je wel af of het eigenlijk ooit anders is geweest. Reeds in 1996, enkele jaren na Douwes’ grote doorbraak als Elisabeth, zat ze er naar eigen zeggen emotioneel al helemaal doorheen. Theater was ook toen al de grote afleiding, de glitter en glamour een faà§ade waarachter een bij tijd en wijle eenzaam en depressief bestaan schuilging.
Douwes lijkt in het echte leven lange tijd te streng voor zichzelf te zijn geweest. Altijd maar het gevoel hebben door te moeten gaan, niet te mogen falen, ertoe willen blijven doen. The show must go on en dat wordt onder meer schrijnend duidelijk als ze eigenlijk al niet meer op haar benen kan staan, maar toch weer de moeite neemt om na een Next to Normal voorstelling in Fürth de vele fans bij de artiesteningang blij te maken met een foto of een handtekening. Douwes is enorm verzorgend naar anderen, maar zorgt veel minder goed voor zichzelf, bakent haar grenzen onvoldoende af. In hoeverre is je leven dan nog echt van jou?
Loslaten en acceptatie zijn toverwoorden in het proces tijdens en na een burn-out. Het afstand nemen van je oude, vaste en voor je gezondheid doorgaans niet zo handige patronen en het accepteren van jezelf, ook als het niet meer gaat. Voor hen met een burn-out verleden ontzettend herkenbaar. Het gaat gelukkig inmiddels beter met Douwes, die lerende is om meer balans te vinden, meer momenten voor zichzelf. Het loslaten van oude patronen is moeilijk, maar ze is ermee bezig, zo zegt ze in de nabeschouwing op het podium van De La Mar. Douwes blijkt aan vertrouwen en zelfacceptatie te hebben gewonnen (“ik mag er zijn, ook als het even niet meer gaat”) en sterk uit de burn out fase te zijn gekomen. Douwes stelt niet te willen overleven, maar te leven, met genoeg ruimte voor zichzelf. De docu eindigt met de reprise van Mijn Leven is van Mij tijdens de Elisabeth in Concert run van vorig jaar. Douwes zingt “ja, ik ben vrij!!!!’’ Als kijker kun je niet anders dan haar dat met heel je hart toe te wensen.
‘Pia Douwes: Mijn leven is van mij’ is een prachtige documentaire geworden, eerlijk en openhartig, met een lach en een traan. Het geeft inzicht in het leven van een vrouw die alom geprezen wordt om haar kwaliteiten en professionaliteit, die door haar fans aanbeden wordt en nu al een zeer rijke carrière heeft, maar toch nog steeds kan vervallen in onzekerheid over zichzelf, haar ouder worden en de vraag of ze nog wel gewild is en ertoe doet. Een vakvrouw pur sang, die ondanks haar sterrenstatus altijd warm, sociaal en laagdrempelig benaderbaar is gebleven. Waarbij ze zichzelf vaak een beetje uit het oog is verloren. Het is ontroerend te zien hoe iemand, die zo in control is in de prachtige rollen die ze op de diverse musicalpodia in binnen- en buitenland speelt en heeft gespeeld, de controle over haar ‘echte leven’ even helemaal kwijt is.. Douwes stelt zich middels deze film enorm kwetsbaar op door de donkere fase van die periode ook met haar publiek te delen en inzicht te geven in meer dan alleen het glamorous artiestenbestaan. Dat is beslist niet vanzelfsprekend en verdient veel, heel veel respect.
De documentaire Pia Douwes: Mijn leven is van mij wordt 13 december bij de Avro/Tros uitgezonden.
