Het is mooi om te zien dat in Oudewater eens in de zoveel tijd een sporthal wordt omgetoverd tot een middelgroot theater, dat vervolgens avond aan avond volstroomt. Ook voor deze Ciske de Rat is sporthal de Eiber een tijdelijk thuis. Maar liefst achtmaal wordt de voorstelling gespeeld (op dit moment zijn ze op de helft), en alle voorstellingen die nog moeten komen, zijn inmiddels uitverkocht. Is het een rotsvast vertrouwen in hun lokale spelers, of mond op mond reclame naar aanleiding van eerdere voorstellingen? Wie het weet mag het zeggen, maar degene, die tijdig een kaartje gekocht heeft, heeft goud in handen. Want deze Ciske de Rat is een prachtige voorstelling geworden.
Er is flink uitgepakt met een live-orkest, dat qua grootte de professionele versie van het stuk waarschijnlijk overtreft. De zestien muzikanten van ‘het Theaterorkest” doen het uitstekend, en ook de orkestleider Timo Pronk speelt soms gewoon mee. We zien hem al in de ouverture de dwarsfluit ter hand nemen. Er is een flink decor met trappen en een bovenverdieping. Er wordt veel met projecties gewerkt, op het gaasdoek waarachter het orkest zich bevindt bijvoorbeeld, maar ook op een trapgevel dat de eerste etage vult als het niet nodig is om daar te spelen. De decorstukken zijn mooi, en met snelle wisselingen die buiten beeld plaatsvinden blijft de vaart er goed in. Qua uiterlijk doet deze voorstelling zeker niet onder voor bijvoorbeeld een aantal reizende professionele producties.
Het verhaal van Ciske de Rat kent waarschijnlijk iedereen, of in ieder geval denken we allemaal het te kennen. De film is legendarisch, maar wat zeker niet iedereen zich beseft is dat dit slechts het eerste boek is van een trilogie. De musical verweeft hier de eerste twee delen van, en gaat dus over de jongvolwassen Ciske en zijn bekende jonge variant. De oudere Ciske wordt opgeroepen voor legerdienst (de Tweede Wereldoorlog staat op het punt van beginnen), en ontmoet daar toevallig zijn oude onderwijzer. Het weerzien zorgt voor oude herinneringen, waarvan er voor hem een aantal minder prettig zijn. Zo zien we hoe Ciske weer eens naar een nieuwe school wordt gestuurd. Hij is een hondsbrutaal joch, dat door het schoolhoofd wordt toegewezen aan meester Bruis,min of meer om hem een lesje te leren omdat hij tegen het gebruik van het Spaanse rietje is. Bruis ontdekt dat het joch geen slecht joch is: Ciske heeft weliswaar altijd bonje met Jantje Verkerk, maar kan bijvoorbeeld prima overweg met de ziekelijke Doris, en zorgt er zelfs voor dat hij mee kan op schoolreis. Ciske heeft wel de nodige problemen, thuis bijvoorbeeld Zijn geliefde vader, net als Ciske zelf soms een behoorlijk ongeleid projectiel, werkt op de grote vaart en is vaak van huis, waar hij eigenlijk ook niet wil zijn. Ciske’s moeder kan niet met Ciske overweg. Als Jantje Verkerk ook in dezelfde legereenheid blijkt te zitten, worden de meest vervelende herinneringen weer heel erg reëel.
De beide Ciskes worden prachtig gespeeld. Siep Bohmer is verbijsterend goed als de jonge Ciske. Nergens krijg je maar een moment het idee dat hij aan het acteren is, zo overtuigend speelt hij de brutale knul met het gouden hartje. Het accent, de uitstraling, de zang; alles klopt. Hij wisselt deze rol overigens wel af me Timo Spruit, maar ik heb mij laten vertellen dat hij op het moment van opkomst al door het publiek wordt omarmd. De volwassen Ciske wordt gespeeld door Koen Stekelenburg, en ook hij brengt het er heel goed van af. Absolute hoogtepunt, zijn “Oorlog in mij” dat de koude rillingen over je lijf weet te bezorgen. Natuurlijk is dit een amateurvoorstelling, en is niet iedereen binnen de 65(!)-koppige cast een natuurtalent. De een is beter in zang dan in spel, bij de ander is dat juist weer andersom, en een derde doet gewoon leuk mee. De inzet is in ieder geval tomeloos, en het is duidelijk te zien dat iedereen op de top van hun kunnen speelt, zingt en beweegt. Over het geheel genomen klinkt de voorstelling prima en worden de rollen aanvaardbaar tot erg goed gespeeld. Zonder anderen te kort te willen doen, want er zijn genoeg goede vertolkingen, toch nog één speciale vermelding: Judith Valstar als de juffrouw Jans is prachtig.
Het bronmateriaal van Ciske de Rat de musical heeft wat langdradige stukken in zowel de scenes als in de liedjes. In deze versie voelt dat bij de spelscènes niet zo, en heeft regisseur Dennis de Groot (ja, degene van de televisieprogramma’s “Op zoek naar Zorro”, “Pop Star” maar bijvoorbeeld ook de prachtige voorstelling “Oma, mag ik mijn pop terug”) deze dus goed weten te omzeilen. In de liedjes blijft dit zo nu en dan wel nog steeds het geval, maar zonder dat het echt storend wordt. De enscenering is duidelijk en fraai. Het gebruik van de soldaten, de oorlogsscène, en zeker ook het moment dat de vergankelijkheid van het leven duidelijk wordt (vergeet vooral niet ook naar rechts te kijken als in huize Bruis nieuw leven wordt besproken), zijn voorbeelden van werkelijk schitterende plaatjes.
Samengevat: Al is het nog maar een week, Oudewater heeft een werkelijk voortreffelijke voorstelling in huis, die je weet te ontroeren en beroeren. Een genot om bij te wonen.
Foto’s: Stichting Treatief
