Een kleine drie jaar geleden ging in Nederland de nieuwste versie van Anatevka in premiere. Hoe desastreus nieuwe tijden voor sommigen kunnen uitpakken weet de producent van destijds. Mark Vijn ging enkele maanden geleden met the Producers ten onder. Voor anderen zijn ze misschien beter gezind. Musichall brengt nu een grotere versie van deze zelfde Anatevka, al heeft de voorstelling hier de oorspronkelijke titel behouden: Fiddler on the roof. En later zal ook nog the Producers volgen.
In Fiddler on the Roof maken we kennis met de Joodse melkboer Tevye, zijn vrouw Golde en hun vijf dochters, die in het Russische dorpje Anatevka wonen. Hier wonen de Russen en Joden nog vredig samen, maar het is de tijd van de Pogroms, en dus een kwestie van tijd voordat deze ramp ook de Joodse bewoners van Anatevka zal raken.
Tevye is een man die hecht aan tradities en in alle bescheidenheid converseert met God. Maar de tradities zijn minder geliefd bij de dochters. Met name die ene, waar de koppelaarster van het dorp, Yente, bepaalt wie voor elkaar bestemd zijn om te trouwen, De oudste dochter Tzeitel is verliefd op de oude jeugdvriend Mottel, een arme kleermaker. Als hij echter zijn plan dit aan Tevye te vertellen niet tijdig waarmaakt, wordt Tzeitel gekoppeld aan de rijke, maar ook al wat oudere slager Leiser Wolf. Tevye wordt zijn kant op gelokt, en ondanks dat Tevye niet sympathiek vindt, wordt de deal gesloten.
Als deze Mottel Kanzoil echter alsnog meldt dat hij verliefd is op Tzeitel, en zij haar vader meldt dat ze echt niet met Wolf gaat trouwen, gaat hij overstag. En met een listig verhaal over een droom waarin Golde’s grootmoeder terugkeert om aan te geven dat Mottel de juiste man voor Tzeitel is gaat ook zij overstag. Zijn liefde voor zijn dochter is sterker dan de hang naar traditie. Maar als er 1 schaap over de dam is… Ook de tweede dochter Hodel heeft al een keuze gemaakt. Zij valt voor de charmante student Perchik, die wel de sympathie heeft van Tevye, maar geen geld. Bovendien voelt hij dat hij terug moet naar zijn stad van herkomst Kiev, waar hij wordt gearresteerd. En verbannen. Weer gaat hij overstag. Maar als de keuze van de derde dochter , Fyedka, tot het Russische leger behoort, dat de Joden uit Anatevka wil wegjagen, wordt er wel heel veel van Tevye gevraagd.
Fiddler on the Roof is een van de klassieke musicals. Het verhaal stamt uit het eind van de negentiende eeuw, toen het boek “Tevye and his Daughters”van Sholem Aleichem werd geproduceerd. De muziek van Jerry Bock en de teksten van Sheldon Harnick (lied) en Joseph Stein (script) leverden klassiekers op als ‘If I were a rich man’ en ‘Tradition’. Hoewel de plaatopnames van deze liedjes vrij gedateerd klinken, blijken juist deze songs live niets in kracht te hebben ingeboet. Nadeel aan de musical is wel dat alle bekende (en ook de sterkste) liedjes aan het begin zitten, waardoor met name de wat latere zorgen voor een verslapping van de aandacht.
Tevye wordt prachtig gespeeld door Lucas van den Eynde. Hij weet het publiek met zich te laten meeleven, en dat is niet evident omdat deze tradities niet meer bij deze tijd horen. De manier waarop hij met de schepper praat, onderdanig, maar met een kwinkslag, zorgt voor een lach op ieders gezicht. Nergens wordt Tevye een karikatuur, en naast de lol voel je ook zijn pijn. Voor de promotie was het spelen van de drie Cleymans-en een buitenkans. Moeder Karin Jacobs speelt prachtig de rol van Tevye’s echtgenote Golde: een vrouw, waarvan je begrijpt dat Tevye er wel eens over klaagt, gedecideerd, maar wordt nooit onsympathiek. Jelle Cleymans is student Perchik, een rol die qua karakter dicht ligt bij zijn rol in Daens, en die ook op een gelijkwaardige manier wordt gespeeld. Zijn zus Clara Cleymans speelt de derde dochter Chava degelijk, zonder echt op te vallen. Deborah de Ridder is één van Vlaanderen’s grootste musicalactrices en haalt uit de rol van Tzeitel het optimale. Vocaal fantastisch, en zeer geloofwaardig in haar spel. Haar zus Hodel wordt goed gespeeld door Anne van Opstal. Qua zang is zij wel de enige die hoorbaar tegen de grenzen aanloopt in “Waar alles om draait”, het eerste lied van de tweede acte. De kleinere rollen, ook bezet door bekende namen als David Verbeeck, Steve de Schepper, Ernst van Looy, Bert Verbeke en Liliane Dorekens worden eveneens overtuigend vertolkt.
Maar ondanks de prachtige acteerprestaties is Fiddler on the Roof vooral indrukwekkend in het totaalbeeld. Dat begint met het minimalistische decor van Paul Gallis. De basis is een gladde houten vloer, waaruit deuren en tafels tevoorschijn komen aangevuld met eventuele schermen (of een waslijn) die uit de lucht komen. Even lijkt het of de acteurs de stevigheid niet vertrouwen, als ze elke keer als ze een huis betreden even de deurpost vastpakken, maar natuurlijk is dat het traditionele aanraken van de Mezoeza.
De regie van Frank van Laecke en choreografie van Danny Rosseel zorgen vervolgens voor de rest. Prachtig is de scene die Tevye zogenaamd droomt: waarin grootmoeder Txeitel als spook verschijnt en er door niet één, maar door een enorme massa grootmoeders met stokken wordt gestampt. De slotbeelden, als het verhaal toch een tragische wending krijgt, zul je niet snel vergeten. De grond van Anatevka, zand, speelt hier een een belangrijke rol. Een beeld dat indruk maakt omdat het er prachtig uitziet. De emotie van de scene weet echter de tiende rij van het balkon niet te bereiken.
Fiddler on the roof is een regelrechte aanrader, voor wie het al in Nederland zag en het nu een maatje groter kan bekijken, en voor wie de voorstelling nog niet eerder bekeek. Het kan nog tot het eind van het jaar in Antwerpen en begin volgend jaar in Gent.
Foto’s: Luc Monsaert
