Van toneelstuk naar film naar musical. De eerste twee in het frans, de derde in het Nederlands. Les Feluettes van Marc Michel Bouchard werd in november 2011 de voorstelling Lelies. Plaats en tijd van handeling: een Canadese gevangenis begin jaren 50. Daar wordt bisschop Bilodeau ontboden om de laatste biecht af te nemen van Simon, een gevangene, veroordeeld voor moord. Maar die biecht verloopt niet helemaal zoals hij zich had voorgesteld. Hij wordt vastgebonden, en gedwongen te kijken naar een toneelstuk. Een stuk over het leven van de gevangene, toen hij nog 17 jaar was. Een stuk waar de bisschop ook zichzelf in terugziet: de heren hebben namelijk een gemeenschappelijk verleden.
Het is 1912, Roberval, Canada. Hier wonen Jean Bilodeau en Simon Doucet, en ook Vallier de Tilly. Deze laatste is graaf, en woont er samen met zijn moeder in een schuur. Ze zijn er achtergelaten door de graaf, die ze al zo’n 5 jaar niet meer hebben gezien. Zonder geld wonen ze in een schuur aan het meer, maar voor de gravin voelt het als een paleis aan de Mediterranee, volop vertrouwend dat haar man weer terug zal komen. Vallier en Simon kunnen het erg goed met elkaar vinden. Het is een intieme band. Het enige wat nog ontbreekt is dat Simon uitspreekt dat hij van Vallier houdt. Liefde waarvan hij voelt dat deze er is, onder andere omdat hij aanneemt dat Simon verantwoordelijk is voor de diverse branden die het stadje teisteren. Tekenen van hartstocht.
Jean, die had gehoopt met zijn vriend Simon naar het seminarie te gaan, voelt zich gepasseerd voelt. Hij houdt alles nauwlettend in de gaten, notitieboekje in de hand, op zoek naar datgene wat hij eigenlijk niet wil zien. De jongens oefenen voor een toneelstuk over de heilige Sebastiaan, die iemand vraagt hem uit liefde te doden. Ze doen er nogal lacherig over. De experimentele aanpak van regisseur-broeder Saint-Michel valt echter alleen in de smaak bij de gravin. Als zij haar interpretatie van wat ze tijdens een repetitie zag vertelt aan de vader van Simon, geeft deze hem een pak rammel. Het zorgt voor een breuk in de relatie met Vallier. Als dan ook nog eens een dame uit Parijs in een luchtballon komt aanzetten, die interesse in hem toont, komt alles extra op scherp te staan.
Er is een voortreffelijke cast van ervaren acteurs en jong talent bijeengebracht. Gezamenlijk zorgen ze voor een geweldige prestatie, met overtuigende rollen. Je zou kunnen zeggen dat deze gevangenen zoveel talent hebben dat ze er hun beroep van moeten maken. Wout Puimège als Simon, Rudi Giron in diverse rollen, Thomas Servranckx als barones de Huë en Hannes Vandersteene als de bisschop.
Enkelen springen er nog eens extra uit. Tim Saey is geweldig als Simon. Zijn songs zijn vol emotie, met veel power, en ondanks dat hij het grootste deel van het verhaal min of meer toeschouwer is, pakt hij de volle aandacht op het moment dat hij iets doet, zegt of zingt. Vallier de Tilly is een kwetsbare, emotionele jongen, die prachtig wordt vertolkt door Ruben Santens. Wat een prachtige stem heeft hij; eentje die natuurlijk mooi versterkt wordt door zijn engelachtige voorkomen en presentatie. Joppe Dekoker is als Jean lang vooral een griezelige observant en klikspaan, maar overdondert met “Waarom bidden”, tevens een van de beste nummers uit de voorstelling. Florian Slangen is fenomenaal als mademoiselle de Rozier, de vrouw met de luchtballon. Brecht Callewaert zorgt als de gravin de Tilly voor menige schaterlach in het publiek, en zorgt hierdoor bij mij wel voor een dubbel gevoel. Ik snap dat een verhaal als dit ook lucht nodig heeft, en een lach helpt, maar voor mij persoonlijk moet haar tragiek de boventoon blijven houden. Juist de scènes waar hij dat doet behoren tot de mooiste van de voorstelling.
De enscenering is prachtig. Er is tijdens de opvoering van het toneelstuk natuurlijk regelmatig interactie tussen de toeschouwers, Simon en de bisschop, maar op bepaalde momenten ook tussen Simon en zijn vertolker. Een fraai moment is bijvoorbeeld als de Simon en zijn jongere versie twee helften van een brief weer bijeenbrengen. Ook laten de spelers af en toe hun afschuw blijken voor de bisschop. Een aantal scènes zijn echt adembenemend. De afranseling van Simon komt harder binnen dan dat eender welke Jesus Christ Superstar-voorstelling ooit heeft gedaan. Ook bij het afscheid van de gravin moet je naar adem snakken. Eigenlijk begint de spanning al bij het geklik van de aansteker aan het begin van de voorstelling. De rol van het vuur, in woord en daad, symbolisch en echt, wordt hiermee al aangekondigd. Regisseur Niels de Valk laat hiermee ook meteen zien hoe goed het script van Allard Blom in elkaar zit.
Zoals je mag verwachten van een voorstelling die zich in een gevangenis halverwege vorige eeuw afspeelt, is er weinig decor. Het geheel speelt zich af in een ronde kooi. Kostuums zijn vooral standaard gevangeniskleding, waarbij wel opvalt dat de jonge en oude Simon hetzelfde afwijkende kleur jasje dragen. De jurken zijn gemaakt van gevangenisdekens. Ook het aantal decorstukken is beperkt tot een minimum. Het enige wat niet strookt met de gevangenisomgeving is de belichting. Deze is werkelijk voortreffelijk. En natuurlijk mag ik het uitstekende live-orkest niet vergeten te noemen.
Na de voorstelling zie ik een van de snelste staande ovaties ooit (en in Vlaanderen is dat niet zoals in Nederland een automatisme). Een zeer terechte staande ovatie . Eentje ook, die maar bleef aanhouden, totdat de cast na met de bloemen te zijn verdwenen nóg een keer terugkwam. Achteraf schieten de superlatieven te kort onder het premièrepubliek.
Het is alweer 13 jaar geleden dat de eerste productie van de voorstelling werd gemaakt; dat postte de componist gisteren op facebook. Het lijkt korter geleden, wat misschien ook komt omdat ik de muziek van de voorstelling, gecomponeerd door Sam Verhoeven nog regelmatig afspeel, en vanwege de hernemingen en tussenliggende amateurversies, die ik allemaal heb gezien en verslonden. Hét kroonjuweel van Judas Theaterproducties, een voorstelling die met de helft van de Vlaamse musicalprijzen (5) van dat seizoen naar huis ging, en ook door de Musicalworld-jury met evenveel nominaties werd bekroond. Door de geweldige eerdere vertolkingen waren we dus, naast nieuwsgierig, ook een beetje bang. Er zijn immers al een paar semiprofessionele hernemingen geweest die heel trouw bleven aan het origineel. Begrijpelijk, want waarom iets anders maken van wat heel goed is. Dit is de eerste keer dat er een echt nieuwe draai aan wordt gegeven. Bovenstaand verslag maakt wel duidelijk dat deze angst nergens voor nodig was. Natuurlijk haal je de voorstelling van toen weer terug, maar de nieuwe enscenering en invulling van de rollen is dusdanig, dat het naast vertrouwd ook nieuw is. Wat ook betekent dat je de invulling van de vorige cast op sommige punten beter vond, en op andere punten juist weer deze. Deze Lelies is simpelweg waanzinnig indrukwekkend – vleesgeworden kippenvel. Ik heb collega’s die een voorstelling zes sterren op vijf gaven altijd idioot gevonden, maar als er eentje voor in aanmerking zou komen is het deze wel.
Lelies is (verlengd en) te zien tot en met 6 oktober in het Antwerpse Fakkeltheater, in de Rode Zaal.
